Aşık Veysel Şatıroğlu,
Doğumun 124. yılında saygı ile anıyoruz. 25 Ekim 1894
Veysel Şatıroğlu veya lakabı ile Âşık Veysel, 25 Ekim 1894 Şarkışla, Sivas’ta doğmuştur ve 21 Mart 1973 Sivrialan, Sivas’ta hayatını kaybetmiştir. Aşık Veysel Türk halk ozanıdır. Avşar boyunun Şatırlı obasına mensuptur.
Aşık Veysel Şatıroğlu, 1894 yılında Sivas’ın Şarkışla ilçesine bağlı Sivrialan köyünde dünyaya geldi. Annesi Gülizar, babası “Karaca” lakaplı Ahmet adında bir çiftçiydi. Veysel’in iki kız kardeşi, yörede yaygınlaşan çiçek hastalığına yakalanarak yaşamlarını yitirdi. Ardından Veysel de yedi yaşında aynı hastalıktan dolayı iki gözünü de kaybetti. Kendi anlatımına göre: “Çiçeğe yatmadan evvel anam güzel bir entari dikmişti. Onu giyerek beni çok seven Muhsine kadına göstermeye gitmiştim. Beni sevdi. O gün çamurlu bir gündü, eve dönerken ayağım kaydı ve düştüm. Bir daha kalkamadım. Çiçeğe yakalanmıştım… Çiçek zorlu geldi. Sol gözümde çiçek beyi çıktı. Sağ gözüme de, solun zorundan olacak, perde indi. O gün bugündür dünya başıma zindan.”
Babasının, Âşık Veysel’e oyalanması için aldığı bağlamayla önce başka ozanların türkülerini çalmaya başladı. 1930 yılında Sivas Maarif Müdürü olarak görev yapan Ahmet Kutsi Tecer ile Kutsi Bey tarafından düzenlenen bir şairler gecesinde tanıştı. Kutsi Bey tarafından verilen destek ile birçok ili dolaşmaya başladı
Âşık geleneğinin son büyük temsilcilerinden olan Âşık Veysel, bir dönem yurdu dolaşarak Köy Enstitüleri’nde saz hocalığı yaptı. 1965 yılında özel kanunla maaş bağlandı. 1970’li yıllarda Selda Bağcan, Gülden Karaböcek, Hümeyra, Fikret Kızılok, Esin Afşar gibi bazı müzisyenler Âşık Veysel’in deyişlerini düzenleyerek yaygınlaşmasını sağladı. Şarkışla’da her yıl adına şenlikler yapılır.
Eserlerinde Türkçesi yalındır. Dili ustalıkla kullanır. Yaşama sevinciyle hüzün, iyimserlikle umutsuzluk şiirlerinde iç içeydi. Doğa, toplumsal olaylar, din ve siyasete ince eleştiriler yönelttiği şiirleri de vardır. Şiirleri, Deyişler (1944), Sazımdan Sesler (1950), Dostlar Beni Hatırlasın (1970) isimli kitaplarında toplandı.1973 yılında akciğer kanseri sonucunda vefat etti. Ölümünden sonra Bütün Şiirleri (1984) adıyla eserleri tekrar yayınlandı.
Nejat Saydam
Nejat Saydam,15 Eylül 1929 – 25 Ekim 2000 Sinema yönetmeni, senarist, oyuncu.
15 Eylül 1929’da İstanbul Kasımpaşa’da doğdu. Taksim Erkek Lisesi’nden mezun oldu. Sanat hayatına Eminönü Halkevi Tiyatro Kolu’nda başladı. 1946’da İstanbul Şehir Tiyatrosu’na girdi. Gök Korsan(1946), Deli Saraylı (1950), Çemberler (1952), Tartuffe (1953), Her Şeye Rağmen (1954), Mahallenin Romanı (1955) ve Annemi Hatırlıyorum (1955) gibi birçok oyunda oynadı. 1951’de tiyatrocu arkadaşı İhsan Tomaç’ın yönettiği Şafak Sökecek filminde asistan ve oyuncu olarak sinemaya geçiş yaptı. Nuri Akıncı, Memduh Ün, Atıf Yılmaz ve Orhon Murat Arıburnu’nun asistanlığında bulundu.
1957’de Murat Film adına çektiği ve senaryosunu kendisinin yazdığı Kinfilmiyle yönetmenliğe başladı. 1961-1964 yılları arasında Birsel Film, 1964-1976 yılları arasında da Acar Film adına çalıştı. Bu nedenle Türk sinemasında “memur yönetmen” unvanıyla anıldı. Yönettiği filmlerin senaryosunu genellikle kendisi yazdı. Edebiyat uyarlamalarına ağırlık vererek Nihat Sami Banarlı’nın Kızıl Çağlayan‘ından Bu Vatan Bizimdir(1958); Samim Kocagöz’den Kalpaklılar (1959); Muazzez Tahsin Berkant’tan Bülbül Yuvası (1961), Küçük Hanımefendi (1961), Gençlik Rüzgârı (1964), Garip Bir İzdivaç (1965), Sarmaşık Gülleri (1968), Saadet Güneşi (1970); Esat Mahmut Karakurt’tan Son Tren (1964), Kadın İsterse(1965), Allahaısmarladık (1966), Vahşi Bir Kız Sevdim (1972), Orhan Kemal’den El Kızı (1966), Vukuat Var (1972), Sokaklardan Bir Kız (1974); Peyami Safa’dan Dokuzuncu Hariciye Koğuşu (1967), Sözde Kızlar (1967); Kerime Nadir’den Güller ve Dikenler (1970), Sisli Hatıralar (1972), Zambaklar Açarken (1973) ve Vasıf Öngören’in oyunundan Asiye Nasıl Kurtulur‘u (1973) beyazperdeye uyarladı. Dinmeyen Sızı (1972) filmiyle 10. Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Yönetmen ödülünü aldı. Halit Çapın’ın röportajından uyarladığı Mahpus (1973) 5. Adana Altın Koza film Festivali’nde En İyi 3. Film seçildi. 1980’li yıllarda TV dizilerine yönelerek Fethin Mucizesi (1984), Aşkın Gözü Kördür (1985), İstiklal (1986) gibi dizileri yönetti. 1997’de 34. Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde Yaşam Boyu Onur Ödülü alan Saydam, 25 Ekim 2000’de hayatını kaybetti.
Ziya Gökalp
Ziya Gökalp, 23 Mart 1876 – 25 Ekim 1924 Yazar, toplum bilimci, şair ve siyasetçidir.
23 Mart 1876’da, yerel bir gazetede çalışan memur Çermikli Tevfik Bey’in oğlu olarak Diyarbakır Çermik’te dünyaya geldi. Eğitimine doğduğu yer olan Diyarbakır’da başladı. Amcasından geleneksel İslam ilimlerini öğrendi. 1896’da İstanbul’a giden Gökalp buradaki öğrenimi sırasında Jön Türkler’den etkilendi. İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katıldı.
1. Meşrutiyetten sonra İttihat ve Terakki’nin Diyarbakır şubesini kurdu ve temsilcisi oldu. “Peyman” gazetesini çıkardı. 1910’da kurulmasında öncülük yaptığı İttihat Terakki İdadi- si’nde sosyoloji dersleri verdi. Bir yandan da “Genç Kalemler” dergisini çıkardı. 1912’de Diyarbakır milletvekili olarak Meclis-i Mebusan’a seçildi, İstanbul’a taşındı. Türk Ocağı’nın kurucuları arasında yer aldı. Derneğin yayın organı “Türk Yurdu” başta olmak üzere Halka Doğru, İslam Mecmuası ve Yeni Mecmua’da yazılar yazdı. Bir yandan da sosyoloji dersleri verdi.
“Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” diye özetlediği bu yaklaşımın kültürel ögesi Türkçülük, ahlaki öğesi de İslam’dı. Uluslararası kültürün yapıcı öğesinin ulusal kültürler olduğunu savundu. Saray edebiyatının karşısına Halk edebiyatını koydu. Batı’nın teknolojik ve bilimsel gelişmesini sağlayan pozitif bilim anlayışını benimsedi. Dini, toplumsal birliğin sağlanmasında yardımcı bir öğe olarak değerlendirdi. Toplumsal ve siyasi görüşlerini anlattığı sayısız makale yazarak “Türkçülük” düşüncesini sistemleştirdi. Milli edebiyatın kurulması ve gelişmesinde önemli rol oynamıştır.
Mahmut Hekimoğlu
25 Ekim 1955 – 10 Eylül 2016, Televizyon, sinema oyuncusu ve film yapımcısı.
Adana’da 1955 yılında doğan oyuncu, “Aile Bağları”, “Öç”, Mahallenin Muhtarları”, “Muallim Bey”, “Kimyacı”, “IV. Osman”, “Dilan Gelin”, “Çakma Hayat” ve “Girdap” isimli yapımların da aralarında bulunduğu 80’in üzerinde sinema ve dizide rol aldı.
