Salvador Dali, Sürrealist (gerçeküstücü) akımının en ünlü ressamı. Dali’nin sürrealizmle bağı, Freudyen teoriye dayanıyor. Freud’un “paranoid -eleştirel” dediği yöntemi erken yaşlarda keşfeden sanatçı, zihninin bilinçdışına ulaşabilmek için kendini halusinojen bir durumda tuttuğunu ifade ediyordu.
“Istakoz Telefon”da onun en sıra dışı eserlerinden birisi. Alçıdan yapılmış ıstakoz, telefon ahizesinin üzerinde bulunuyor. Eserin ardındaki basit fikrin can alıcılığı, ıstakozla yaratılmış cinsel anlamların apaçık ortada oluşuyla Istakoz Telefon, Dali’nin sanatının, gerçekliği tahrip eden gücünün en iyi örneklerinden. Bu eserin fikri, 1936’da “Salvador Dali’nin Gizli Yaşamı” adlı kitabında yer alan ıstakozlar ve telefonlar hakkında yazdığı bir metinde ortaya çıkıyor. Şöyle diyor Dali: “Bir lokantada ıstakoz ızgara sorduğumda neden hiç pişmiş bir telefon servisi yapılmadığını anlamıyorum.”
Dali, bu yapıtın beş tane renkli, altı tane de beyaz versiyonunu hazırladı. 1930’ların önemli sürrealist sanat eserleri koleksiyoncusu Edward James için hazırlanan yapıt, çelik, alçı, kauçuk, reçine ve kağıt içeren malzemeden üretilmiş. Artık Londra Tate Müzesinin koleksiyonunda bulunan “Istakoz Telefon”da Dali, gündelik ve basit nesnelerin görünümünden yola çıkarak yeni ve gerçeküstü bir anlam kurmanın peşine düşmüş. Istakoz telefona öyle bir şekilde yerleştirilmiş ki, ahizeyi kulağına dayayan kişinin ağzı ıstakozun cinsel organına paralel oluyor. Dali, yiyecekler ve cinselliğin ilişkisini şaşırtıcı bir biçimde ifade ediyor.
Kaynak: Susie Hodge, Açıklamalı Modern Sanat, Hayalperest Yayınları
