Dünyanın ilk atlası 700 yıl sonra bilim dünyası ile buluştu.
Mehmet II (Fatih Sultan Mehmet Han) –Conqueror-tarafından keşfedilip Osmanlıca yazımlı Türkçe’ye çevirtilen, Cumhuriyet döneminde saray müzeye dönüşürken yeniden keşfedilip özenle korunan koleksiyon eser.
Dünyanın ilk atlası olarak bilinen ve Fatih Sultan Mehmet’in çevirttiği Klaudios Ptolemaios’un ‘Coğrafya El Kitabı’nın tıpkıbasımı yapıldı.
Araştırmalarını İsviçre Bern Üniversitesi Ptolemaios Enstitüsü’nün yürüttüğü kitabın tıpkıbasımı ile araştırma raporu, Boyut Yayıncılık tarafından iki cilt halinde yayınlandı. Prof. Dr. Celal Şengör’ün ‘Kitaplarının Işığında Fatih Sultan Mehmet’in Entelektüel Kişiliği’ hakkında özgün ve kapsamlı makalesinin yer aldığı kitabın sunum yazısını İlber Ortaylı kaleme aldı.
Tüm zamanların en önemli coğrafyacısı olarak bilinen Klaudios Ptolemaios’un atlası, 1300’lü yılların başında elyazması çoğaltılan scriptorium’da (elyazmalarının çoğaltıldığı yer) üretildiği biliniyor. ‘Dünyanın ilk atlası’ olarak bilinen elyazması eserde, Ege ve Anadolu’nun yanı sıra 27 özgün harita yer alıyor.
İTÜ öğretim üyesi Celal Şengör, milattan sonra 2’nci yüzyılda yapılan Ptolemaios Atlası’nın, 7’nci yüzyılda kaybolduğunu ancak 13’üncü yüzyılda yeniden bulunduğunu dile getirerek kitap ile ilgili şunları söyledi: “Fatih Sultan Mehmet, İstanbul yağma edilirken diyor ki ‘Herkes her şeyi alabilir. Yalnız, kitaplar benimdir’. Topladığı kitaplar içinde de din kitaplarından ziyade, zamanın bilim kitapları yer alıyor. Fakat Fatih öldükten sonra kitap çok ihmal edilmiş. Hatta bunu restore eden Prof. Fuchs’un ifadesine göre bir sene suyun içinde kalmış, Topkapı Sarayı zindanlarında.” Ptolemaios Atlası’nın ilkçağdan günümüze kalmış iki atlastan biri olduğunun altını çizen Şengör, “Bu kitap, Amerika’nın keşfine sebep olmuş, çok önemli bir kitap. Coğrafi keşiflerin büyük bölümüne sebep olmuştur”
Ayrıca 2018 Mart ayında kitabın tanıtım toplantısında Celal Şengör şunları söylemişti: “Topkapı Sarayı Müzesi Müdürü Filiz Çağman, beni yanına çağırdıktan sonra nadide eserin restorasyonu için bütçe almaya çalıştıklarını ancak devletin bütçe ayırmadığını söyledi. 30 bin euro’luk masrafı üstlendim. Prof. Dr. Stückelberger, restorasyon işine koyulurken, aradan geçen yıllar içinde tıpkıbasımı da Boyut Yayıncılık’ın sahibi Bülent Özükan üstlendi. Süreç içerisinde Eski Kültür Bakanı Atilla Koç ve İlber Ortaylı’nın da bürokratik engelleri aşmamızda büyük yardımları oldu. Klaudios Ptolemaios, koordinat sistemi ve izdüşümler oluşturup, astrolojik bilgiler üzerinden çizim yapan önemli isimdi. Atatürk’ün 1926’da Klaudios Ptolemaios’un atlasının kurtarılması için verdiği talimat sonrası, o dönem Piri Reis’in haritaları da müze deposundan gün yüzüne çıktı. Daha da önemlisi Piri Reis’in haritalarında Kristof Kolomb’un kayıp haritasının izlerinin bulunmasıydı.”
