Merhaba kıymetli okur,
Etnoarkeoloji nedir?
‘Arkeoloji’ ve ‘Etnoarkeoloji’nin kültür ve sanatla ilişkisi nedir?
Belki de… Etno kelimesi hakkında fikir sahibi olmayan okurlarımız vardır. Dolayısıyla “etno” kelimesinin tanımıyla başlayalım!
Etnoarkeoloji, arkeoloji ve etnoloji bilimlerinin birleşiminden oluşur. Etno kelimesi dilimizde “ulus” demektir. Kültür ve sanatla ilişkisi ise, etnoarkeolojinin sanat öğelerini ve aktarımlarının nasıl üretildiğini, kullanıldığını ve toplumsal etkisini aktarmaktır. Böylelikle tarihsel bulgular arkeolojik anlamda karşılaştırılırken, kültürel ve sosyoloji alanlarıyla önceki dönem insanlarıyla köprüler kurarız.
Aslında bu yazı aracılığıyla sizlere bir toplumun bilgi, değerler, inançlar, gelenekler ve normlarını nesilden nesile iletme sürecinden bahsetmekteyim.
Belki de bu nedenle kültürel aktarımların toplumlara, etnografik açıdan araştırma ve geliştirmeler aracılığıyla aktarılmasını önemseyenlerdenim.
Nedenini soracak olursanız…
Bildiğiniz gibi önceki dönem toplumlarının yani bir diğer deyişle “eski insanların” yaşam biçimleri günümüz insanına hayli ilginç gelmektedir.
Önceki dönem toplum ve insanlarına dair düşünce, anlayış, yaşam biçimlerinin anlaşılması konusunda; arkeoloji’nin yanı sıra günümüze ulaşan sanatsal aktarımlar da önemli rol oynamaktadır.
Örneğin, bizlere köprüsel oluş niteliğinde bırakmış oldukları mağara ve duvar resimleri, heykeller ve süs eşyaları esasen eski insanların sanatsal yeteneklerini ve estetik anlayışlarını yansıtmaktadır.
Veya başka bir örnekle önceki dönem insanının günlük işlerini kolaylaştıran taş baltalar, ok ve uçları, çömlekler, taş, kemik ve metalden aletler günümüzde kolektif hafızanın aktarımı niteliğinde kültürel ve sanatla ilişkilendirilerek müzelerde sergilenir.
Tüm bu süreç, toplumların kimliklerini korumaları ve geliştirmeleri açısından büyük önem taşır. Geçmiş nesillerin deneyim ve bilgileri, kültürel aktarım yoluyla en çok da sanatsal öğeler aracılığıyla yeni nesillere iletilir.
Ve unutmayınız ki;
Aslında tüm sanatsal aktarımlar yeni yol ve dönüşümlere ilham niteliğindedir. Demek istediğim, kalbin ötesine dair ifadeler her zaman önce bireyleri ve sonra toplumları gerçek ruhani güçleriyle sonsuz ve muktedir kılmaktadır. Sanatsal ilhamla (boşluktan gelen yeni ve özgün olan) bir etki hangi biçim ve formla yeryüzünde açığa çıkarsa çıksın mutlaka görünmez ağlarla çok daha büyük bir mekanizmaya bağlanır.
Her yazımda ifade ettiğim gibi, evrende her oluş kendini fraktal niteliğinde tekrarlamaktadır. Tam da bu yüzden ışığın, aydınlığın oluşlar aracılığıyla yeryüzüne katkı oluşturmasını dilemekteyim. Özetle sanatsal ve tarihsel aktarımlar özgün olarak, tanımsız alandan yorumlandığında muhakkak kişilere kendilerini ifade etmeleri için yeni yollar sunar. Bütün de ise evrensel mekanizmanın evrimini ve gelişimini sanatla destekler.
Yeniden buluşmak dileğiyle…
Tülay Çağlar KADI
