Nefis denetlemesi; sufilik’te ve neo-spiritüalizm’de bir yönteme verilen kavramdır.
Neo-spiritüalist görüşte “kişinin bir olayda, bir hareketinde bencilce davranıp davranmadığını ortaya çıkarmak üzere, kendi içinde bir tür mahkeme kurup, vicdanının sesine kulak vererek ve vicdani olmayı esas alarak, doğru gözlem, tarafsız ve dürüst bir muhakeme ve kuşku-eksiklik taşımayan diğerkamca bir kararla son bulan öz eleştirisi” olarak tanımlanır. Özeleştiri mekanizması bir nevi kişinin kendini sorgulayarak doğruya ulaşmasını sağlar.
Özeleştiri yapabilen bireylerden oluşmuş toplumlar,sosyal sorunların çözülmesinde önemli rol oynarlar. Önemsediğim bir özlü sözdür “iğneyi kendine çuvaldızı başkasına batır” sözü. Empati kurmanın manasını çok güzel betimler.
Bizim batıcıl yarım aydınlarımız özeleştiriyi “empati” yapmak olarak algılarlar ama bence “empatisyenlik” kendini başkalarının yerine koymak manasında. Şimdi, empati yerine “diğergâm”ı kullanacağım. Başta yeni nesil olmak üzere, birçokları “o da ne?” diyecek… “Diğergam” olmak başkalarını düşünmeyi de kapsayan bir olgudur. Yani “sencil” olabilmektir.
Günümüzde toplumumuzun geldiği nokta bencil ve sadece kendi çıkarlarına göre davranış gösteren karakterlerden oluşmuş durumda. Oysa bir arada sorunsuz yaşayabilmenin olmazsa olmazıdır “diğergam” olmak.
Mevlana’nın güzel bir sözüdür diğergamlığı en anlaşılır şekilde özetler:
” Keser gibi olma; hep bana, hep bana. Rende gibi olma; hep sana, hep sana. Testere gibi ol; hem sana, hem bana.. “
Bu söz kominal yaşam anlayışının birebir özeti gibidir.
Ne dersiniz Mevlana Celaleddin-Rumi komünist olabilirmi sizce?
Dün yalama basın organlarından birinde manşet haberi idi; Türkiye’de milli gelirin %76’sı nüfusun %4’ünün kontrolünde imiş.
Ulusal gelirin böylesi vahşi dağılım gösterdiği toplumlarda başta empati yada diğergamlık olmak üzere hiçbir insani duyguyu geliştiremezsiniz. Belki de yaşadığımız toplumsal travmaların yegane nedeni budur.
Önümüzdeki süreçte bu toplumsal eşitsizlikleri düzenleyen yasalar uygulanmazsa, ülkemiz züccaciye dükkanına fil girmiş gibi olacak.
Benden söylemesi…
Cemil Biçer
