Doğal mirası, kültürel geçmişi ve tarihi dokusu ile İstanbul’un yanı başındaki Şile, 14 – 20 Ağustos tarihleri arasında 34. Uluslararası Şile Bezi Kültür ve Sanat Festivali’ne ev sahipliği yapıyor. Adını 150 yıldır dokunan, işlenen, ekonomik bir varlık olan ve İstanbul’un coğrafi işaretli ilk ürünü Şile Bezi’nden alan festivalde panel, söyleşi, konser ve etkinlikler devam ediyor.
Tarihi yüzyıllar öncesine dayanan Şile Bezi.. zanaatkarların günümüze taşıdığı kadim bir miras, adeta pek çok hikayeyi içinde saklayan bir sanat eseri. Kültürel mirastan sanata ve tarihe kadar yaşamımıza nüfuz edebilen, şiirlere konu olan, motifleriyle anlam kazanan Şile bezi, geçmişten aldığı gücünü geleceğe doğru ilham vererek taşıyor. Şile’nin en otantik değerleri arasında yer alan Şile Bezi’nin değerini ve kültürünü koruma misyonuyla gerçekleştirilen, farklı ülkeler ve kültürlere el sanatı değerlerini tanıtmayı amaçlayan festivalde, Kültürel Mirasın yeni koruyucuları ödüllerinin sahiplerini bulacağı 18 Ağustos Cuma günü, aynı zamanda dokuma ustası Fırat Neziroğlu’nun canlı dokuma performansı ve sonrasında sanatçı Murat Dalkılıç seyircilerle buluşacak. Şile Bezi’nin desenlerinde gizlenen tarih, doğa ve renklerin hikayesi, festivalin ilk gününde sahne alan sanatçı Emre Altuğ‘un enerjisi ve başarılı performansıyla açılışını yaptı.
Cumhuriyet’in 100. Yılı anısına hazırlanan 100 metre uzunluğunda Şile bezi; üretim sürecinin A-La Kadınlar Plajı’nda canlandırıldığı Ritüelleriyle Şile Bezi etkinliğinde, Anadolu’nun mirası kök boyalarla kumaş boyama işlemi yapılarak denizde yıkandı. Bu tarihi seremoni, geleneksel el sanatlarının modern dünyada nasıl yaşayabileceğini ve kültürel mirasın gelecek kuşaklara nasıl aktarılabileceğini göstermiş oldu. İstanbul Kalkınma Ajansı Desteği ile Şile Belediyesi tarafından projelendirilen Şile Bezi Kolektif Tasarım Merkezi ve Şile Bezi Kırsal Kadın Kooperatifi, kadınların yüzyıllar öncesine dayanan emeğini dünyaya tanıtmayı hedefliyor. Şile Belediyesi’nin öncülüğünde geliştirilen Kırsal Kadın kooperatifi projesi, bu özel kumaşın üretimine yeni bir ivme kazandırmış. Proje sayesinde kurulan kooperatif ve dokuma atölyeleri, Şile bezine yeni bir soluk getirmiş ve gelecek için umut yaratmıştır.
Şile Bezi Üretim Tesisimizi 2 Ay İçinde Açacağız
Şile Belediye Başkanı İlhan Ocaklı, yüz yılı aşkın zamandır dokunarak işlenen ve bölgenin ekonomisine katkı sağlayan bu özgün ürünün, İstanbul’un coğrafi işaretli ilk ürünü olmasıyla da ayrı bir öneme sahip olduğunu ifade ediyor. Festivalin Şile Bezi’nin değerini ve kültürel mirasını anlatmakla kalmayacağını, aynı zamanda Şile’nin doğal güzelliklerini, tarihini ve kültürünü de dünyaya tanıtmak için önemli bir basamak olduğunu vurgulayan Başkan Ocaklı, “Katılımcıların hem eğleneceği hem de öğreneceği bu etkinliklerle Şile’nin zenginliğini göstermek ve gelecek nesillere aktarmak istiyoruz. Bugün burada bir araya gelmemizin amacı, Şile Bezi’nin eşsiz dokusunu ve kültürel değerini tanıtmak, devamında bu konuda farkındalığı artırmaktır. Bu festival, sanatın ve kültürün birleştiği, renklerin dans ettiği, dostlukların pekiştiği bir etkinlik olacak. Şile Başkanı olduğumda bir hayal kurduk. Bu hayali hayata geçirmek için de ciddi adımlar attık, projeler ürettik. Köy atölyelerimizde eğitimler verdik, bez üretimine başladık. Şimdi ürünlerimizi çıkarma ve çok daha büyük projelerin içinde yer alabilmesi adına Belediye tarafından projelendirdiğimiz Kolektif Tasarım Merkezi’mizi hayata geçirdik. Sırada temelleri geçtiğimiz yıl atılan Şile Bezi Üretim Tesisimiz var. Onun da açılışını 2 ay içinde yapacağız.” dedi.
Şile Bezi’ni Dünyaya Tanıtacağız
Mayıs 2023’te açılan Şile Bezi Kolektif Tasarım Merkezi’nde gerçekleştirilen eğitimlerde kısa sürede yüzlerce kadın üretim süreçlerine dahil olmuş. Kadınlara girişimcilikten, e-ticarete, moda tasarımından yaratıcılığa, dokuma-boyama-baskı tekniklerine kadar seminer ve atölyeler düzenliyorlar. Bütün bu çalışmalar birbiriyle koordineli projeler halinde ve uzmanlık sağlamak hedefleniyor. Şile’nin köklü tarihini ve mirasını modern tasarım anlayışıyla birleştirmek niyetindeler. Aynı zamanda, alanında uzman modacılarla iş birlikleri yaparak Şile bezine tasarım noktasında nitelikli destekler sunuyorlar. Şile bezi üretim tesisinin de açılmasıyla, Şile Bezi Kırsal Kadın Kooperatifi ve Kolektif Tasarım Merkezi ilçede bir zanaat gücünü yeniden hayata geçirmiş olacak. Tasarım merkezi; tasarımcılar, sanatçılar, öğrenciler, akademisyenler ve uzmanlarla kadın üreticilerin etkileşime geçebileceği bir platformu yaratmayı amaçlıyor. Tasarım eğitimleri kapsamında, koleksiyon oluşturma teknikleri, moda tasarım süreçleri, renk uyumu, kumaş seçimi, tasarıma dönük düşünce gelişimi gibi konular ele alınıyor ve tasarım yetkinliklerinin arttırılmasına çalışılıyor. Şile bezinin ritüellerine uygun ve sürdürülebilir bir şekilde yaşaması için uğraşıyorlar. Özellikle marka değerini yükseltme ve bez ayağı tekniğiyle dokunan bürümcüklü bir dokuma türü olan Şile bezinde, yaratıcılık endüstrisi anlamında yeni bir boyut kazandırmak için bir dizi strateji belirliyorlar.
Kadim bir denizcilik kültürüne sahip olan Şile, tarihi boyunca balıkçı kasabası olarak anılmasının yanı sıra süregelen tahlisiyecilik kültürüyle de tarihe şahitlik ediyor. Coğrafi konumu gereği tahlisiyecilik yani kurtarma dediğimiz alanda, oldukça faal bir bölge olan Şile hali hazırda bu kültürün yaşamaya devam ettiği önemli bir merkez. Şile Tahlisiye İstasyonu 1869 yılında kurulan Tahlisiye teşkilatına bağlı olarak 1883‘de İngilizler tarafından oluşturulmuş. Yapıya ait olan istasyon, koğuş, kayıkhane ve rokethane günümüze değin varlığını sürdürmüştür. Şimdi dönüşüme uğrayarak, geçmişten günümüze miras Şile bezinin Kolektif Tasarım Merkezi adıyla, kültürel hayatta yer almaya ve üretmeye devam ediyor.
Mine Bora Diri
Kültür Yönetimi Danışmanı / Gazeteci Yazar
